Επιμέλεια Γιάννης Ελευθερίου
Ονομάστηκε το Τείχος της… ντροπής, χωρίζοντας ένα κράτος και μία πόλη στα δύο.
Χτίστηκε το 1961 από τις αρχές της Ανατολικής Γερμανίας για να συγκρατήσει τη φυγή
των κατοίκων της προς τη Δύση και γκρεμίστηκε από τους Βερολινέζους και των δύο
πλευρών σαν σήμερα στις 9 Νοεμβρίου 1989, όταν άρχισαν να αποσαθρώνονται τα
καθεστώτα του λεγόμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού».
Πρόκειται για ένα τοίχο ύψους 2 μέτρων, που χώριζε το Βερολίνο σε Ανατολικό και
Δυτικό. Οι Δυτικοί το ονόμασαν και «Τείχος του Αίσχους».
Ο λόγος για το “Τείχος του Βερολίνου”, το οποίο αποκαλούσε η ανατολικογερμανική
κυβέρνηση ως… «αντιφασιστικό τείχος προστασίας».
Σύμφωνα με τη Wikipedia το «Τείχος της ντροπής» αποτελούσε ένα φυσικό σύνορο
μεταξύ του Ανατολικού Βερολίνου και του Δυτικού Βερολίνου για διάστημα των 28
ετών, ενώ αποτελούσε το σημαντικότερο σύμβολο μιας Ευρώπης διχοτομημένης από το
σιδηρούν παραπέτασμα. Ήταν κάτι παραπάνω από ένα απλό τείχος, επρόκειτο για μια
σύνθετη στρατιωτική κατασκευή η οποία περιείχε δύο τείχη ύψους 3,6 μέτρων με
διάδρομο περιπολίας, 302 παρατηρητήρια και συστήματα συναγερμού, 14.000 φύλακες,
600 σκυλιά και καλωδιωτά πλέγματα. Ένας αδιευκρίνιστος αριθμός ατόμων υπήρξαν
θύματα προσπαθειών διάβασης του τείχους. Φαίνεται ότι οι Ανατολικογερμανοί
συνοριοφύλακες και οι Σοβιετικοί στρατιώτες δεν δίσταζαν να πυροβολήσουν τους
φυγάδες.
Η αποδυνάμωση της Σοβιετικής Ένωσης, στην Περεστρόικα της οποίας ηγείτο ο
Μιχαήλ Γκορμπατσώφ, καθώς και το πείσμα των Ανατολικογερμανών οι οποίοι
οργάνωσαν μεγάλες διαδηλώσεις, οδήγησαν στις 9 Νοεμβρίου 1989 στην πτώση του
«τείχους της ντροπής», προκαλώντας τον μεγάλο θαυμασμό του «ελεύθερου κόσμου»
και ανοίγοντας τον δρόμο για τη γερμανική επανένωση. Σχεδόν ολοκληρωτικά
κατεστραμμένο, το Τείχος έχει αφήσει, ωστόσο, στην αστική πολεοδομική οργάνωση της
γερμανικής πρωτεύουσας ανεπούλωτα σημάδια τα οποία παραμένουν ως σήμερα. Το
τείχος του Βερολίνου, σύμβολο του ιδεολογικού και πολιτικού χάσματος του ψυχρού
πολέμου, αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για αριθμό λογοτεχνικών βιβλίων και ταινιών.
Σήμερα, αρκετά είναι τα μουσεία που το έχουν ως θέμα.
Αξιοσημείωτο είναι ότι το ανατολικό μέρος του τείχους είναι σήμερα καλυμμένο από
γκράφιτι τα οποία δεν υπήρχαν όταν το Τείχος φρουρούταν από οπλισμένους στρατιώτες
της Ανατολικής Γερμανίας. Το 1990, 118 καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο κλήθηκαν να
διακοσμήσουν τα τμήματα του Τείχους που δεν είχαν καταστραφεί. Το 2008, και ενόψει
της επετείου των 20 ετών από την πτώση του Τείχους ένα χρόνο αργότερα, ξεκίνησε ένα
πολυδάπανο σχέδιο για την αποκατάσταση των τοιχογραφιών αυτών, με τη συμμετοχή
μάλιστα και πολλών από τους 118 καλλιτέχνες που δημιούργησαν τα έργα.
Σε πολλά τουριστικά σημεία της πόλης, ο Δήμος έχει τοποθετήσει πέτρινες πλάκες κατά
μήκος της διαδρομής του Τείχους και μεταλλικές επιγραφές που αναγράφουν: “Berliner
Mauer 1961-1989”.
Μουσείο
Δεκαπέντε χρόνια μετά την πτώση του τείχους, το 2004, ένα ιδιωτικό μουσείο
ανακατασκεύασε ένα τμήμα του Τείχους, μήκους 200 μέτρων κοντά στο σημείο ελέγχου
Τσάρλι, όχι όμως πάνω στα ίχνη του αρχικού Τείχους. Για να τιμήσουν όσους πέθαναν
προσπαθώντας να περάσουν στο Δυτικό Βερολίνο ύψωσαν 1000 λευκούς σταυρούς. Το
μνημείο διατηρήθηκε μέχρι τον Ιούλιο του 2005.
