Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία δοκιμάζονται από θερμοκρασίες-ρεκόρ. Ανησυχία για τις ευάλωτες ομάδες. Πώς λειτουργεί το φαινόμενο;
Ένα από τα πιο σφοδρά κύματα καύσωνα των τελευταίων ετών πλήττει την Ευρώπη, με θερμοκρασίες που σε ορισμένες περιοχές ξεπερνούν τους 46 βαθμούς Κελσίου. Η Πορτογαλία και η Ισπανία βρίσκονται στο επίκεντρο του φαινομένου, ενώ Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο βιώνουν επίσης ασυνήθιστες για την εποχή θερμοκρασίες, προκαλώντας αύξηση στις νοσηλείες και κινητοποίηση των αρχών.
Αυτό το ακραίο καιρικό φαινόμενο οφείλεται στον λεγόμενο «θερμικό θόλο» (heat dome) — έναν σταθερό θύλακα υψηλής ατμοσφαιρικής πίεσης που καλύπτει μια ευρύτερη γεωγραφική περιοχή, παγιδεύοντας τον θερμό αέρα. Η θερμότητα εγκλωβίζεται και συσσωρεύεται, ανεβάζοντας τη θερμοκρασία μέρα με τη μέρα, ενώ η εδαφική ξηρότητα επιτείνει το φαινόμενο.
Σύμφωνα με τον Διευθυντή της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, Θοδωρή Κολυδά, ο θερμικός θόλος χαρακτηρίζεται από τους επιστήμονες ως «σιωπηλός δολοφόνος», εξαιτίας των δραματικών επιπτώσεών του στην ανθρώπινη υγεία. Οι ηλικιωμένοι, τα βρέφη και οι έγκυες γυναίκες είναι οι πιο ευάλωτοι, ενώ οι ακραίες θερμοκρασίες συνδέονται με αύξηση πρόωρων τοκετών, αφυδάτωση και θερμοπληξίες.
Παράλληλα, το φαινόμενο ενισχύει τις ξηρασίες και αυξάνει τον κίνδυνο πυρκαγιών, δημιουργώντας ευρύτερες οικολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Η Ευρώπη παρακολουθεί με ανησυχία την εξέλιξη του φαινομένου, ενώ χάρτες πρόγνωσης δείχνουν πως οι υψηλές θερμοκρασίες θα επιμείνουν τις επόμενες ημέρες.
«Τα τελευταία χρόνια, κυρίως τους θερινούς μήνες, ακούμε όλο και συχνότερα τον όρο #θερμικός_θόλος στα μέσα ενημέρωσης, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η φράση αυτή, που προέρχεται από τον αγγλικό όρο #heat_dome, έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής, όχι απαραίτητα επειδή περιγράφει ένα καινούργιο φαινόμενο, αλλά επειδή λειτουργεί ως ελκυστικός τίτλος για τον αναγνώστη ή τον τηλεθεατή. Ωστόσο, πίσω από τη «μόδα» του όρου, υπάρχει μια πραγματική μετεωρολογική κατάσταση, την οποία γνωρίζουμε εδώ και δεκαετίες.
Ο θερμικός θόλος είναι μια κατάσταση στην οποία ένα ισχυρό και στάσιμο βαρομετρικό υψηλό εγκλωβίζει θερμές αέριες μάζες κοντά στην επιφάνεια της Γης, λειτουργώντας σαν καπάκι. Η ατμόσφαιρα σε τέτοιες περιπτώσεις δεν κυκλοφορεί επαρκώς, και η ζέστη παγιδεύεται στις χαμηλότερες στιβάδες, χωρίς να διαφεύγει. Έτσι, παρατηρείται συνεχής άνοδος της θερμοκρασίας, ιδίως όταν υπάρχει και η παράλληλη μεταφορά θερμών αερίων μαζών από περιοχές όπως η Βόρεια Αφρική προς την Ευρώπη.
Οι θερμοκρασίες σήμερα αλλά και το επόμενο τριήμερο στη δυτική Ευρώπη θα φτάνουν τους 36 με 39 βαθμούς, με αυξημένη υγρασία και απουσία ισχυρού πεδίου ανέμων.
Αυτό το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο. Στην Ελλάδα και σε άλλες μεσογειακές χώρες, η παρουσία σταθερών αντικυκλώνων το καλοκαίρι είναι ένα απόλυτα φυσιολογικό και επαναλαμβανόμενο γεγονός. Οι παλιοί μετεωρολόγοι και γεωργοί γνώριζαν καλά τις επιδράσεις αυτής της στασιμότητας, χωρίς όμως να χρησιμοποιούν τον όρο «θερμικός θόλος».
Παλαιότερα, μιλούσαμε απλώς για ισχυρά αντικυκλωνικά πεδία ή περίοδους καύσωνα λόγω εισβολής θερμών αερίων μαζών από την Αφρική.Η έντονη χρήση του όρου σήμερα οφείλεται κυρίως στην επιθυμία των μέσων να προσελκύσουν το ενδιαφέρον του κοινού με έναν καινούργιο και πιο δραματικό όρο. Ωστόσο, είναι σημαντικό να διευκρινίζεται ότι το φαινόμενο δεν είναι νέο και ίσως αυτό που έχει αλλάξει είναι η ένταση και η διάρκεια τέτοιων επεισοδίων τα οποία περιγράφουμε δημόσια.
Συμπερασματικά, ο θερμικός θόλος είναι ένα παλιό, γνωστό μετεωρολογικό φαινόμενο που σήμερα επαναπροσδιορίζεται επικοινωνιακά. Αν και δεν αποτελεί νέο φαινόμενο, η κατανόηση του ρόλου του στην αύξηση των θερμοκρασιών είναι χρήσιμη, ιδιαίτερα καθώς οι επιπτώσεις των ακραίων καιρικών συνθηκών γίνονται ολοένα και πιο έντονες».
Νέο εργασιακό νομοσχέδιο: Σαρωτικές αλλαγές στην αγορά εργασίας
