Γενοκτονία των Ποντίων: Από τις φρικαλεότητες στην αναγνώριση

Η Γενοκτονία ως όρος διαμορφώθηκε κυρίως διαρκούσης της Δίκης της Νυρεμβέργης το 1945, κατά την οποία δικάστηκε η ηγεσία των χιτλερικών εγκληματιών του πολέμου. Σημαίνει δε τη μεθοδική εξόντωση , μερική ή ολική, χωρίς να συναρτάται με πολεμικές συγκρούσεις. Στην προκειμένη περίπτωση εξοντώθηκαν οι Πόντιοι και οι λοιποί Μικρασιάτες, διότι ήταν Έλληνες και Χριστιανοί .
Η απόφαση για την εξαφάνιση των Ελλήνων και Αρμενίων λήφθηκε το 1911 από το Νεοτουρκικό Κομιτάτο « Ένωση και Πρόοδος» , που ιδρύθηκε το 1908 και εξέφραζε τον τουρκικό εθνικισμό. Εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918) και ολοκληρώθηκε από τον Μουσταφά Κεμάλ , όταν στις 19 Μαϊου 1919 αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα .

Οι αριθμοί που σφίγγουν το στομάχι…

Το διάστημα 1914-1922, οι γενοκτονικές βιαιοπραγίες των Νεοτούρκων και των κεμαλικών προκάλεσαν στον Πόντο -σύμφωνα με εκτιμήσεις ορισμένων ιστορικών και με τα επίσημα δεδομένα του Ελληνικού Κοινοβουλίου- περισσότερους από 353.000 νεκρούς. «Σχετική έκθεση από τα ανέκδοτα αρχεία του Foreign Office μας πληροφορεί για το μέγεθος της καταστροφής ως το 1922: ‘‘815 επιτυχημένες κοινότητες έχουν καταστραφεί ολοκληρωτικά, 1.134 εκκλησίες και 960 σχολεία λεηλατήθηκαν και κάηκαν. Περιουσίες που αποκτήθηκαν ύστερα από 500 χρόνια σκληρής δουλειάς πάρθηκαν και ο πληθυσμός 303.238 ατόμων ως το 1922 εξολοθρεύτηκε από τη φωτιά και το ατσάλι’’».

Η τρομοκρατία και οι εξορίες, τα εργατικά τάγματα και οι απαγχονισμοί ανάγκασαν τους Έλληνες του Πόντου να καταφύγουν στις ορεινές περιοχές του και να οργανώσουν αντάρτικο για την προστασία του αμάχου πληθυσμού. Με την επικράτηση του Κεμάλ είχαν δημιουργηθεί στις πόλεις του τα έκτακτα δικαστήρια ανεξαρτησίας, που προέβαιναν σε καταδίκες και εκτελέσεις των ηγετών του ποντιακού ελληνισμού.

Οι πράξεις αυτές των Τούρκων εθνικιστών επέφεραν την εκδίωξη μεγάλου μέρους των Ελλήνων Ποντίων (κυμαίνονται σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις, από 150.000 έως 250.000 ανθρώπους), οι οποίοι κατέφυγαν στις χώρες του Καυκάσου και της ΕΣΣΔ, καθώς και στην Ελλάδα.

Ποιοι ακολούθησαν την Ελλάδα στην αναγνώριση

Η 19η Μαΐου κηρύχτηκε με νόμο από την Βουλή των Ελλήνων, μετά από ειδική συνεδρίαση (24 Φεβρουαρίου 1994) ημέρα εθνικής μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Το 1998 η Βουλή ψήφισε ομόφωνα την ανακήρυξη «της 14ης Σεπτεμβρίου ως ημέρας εθνικής μνήμης της γενοκτο­νίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό Κράτος».

Στις 16 Δεκεμβρίου του 2007 η Διεθνής Ένωση Μελετητών Γενοκτονιών (International Association of Genocide Scholars ή IAGS) αναγνώρισε επίσημα τη Γενοκτονία των Ελλήνων, μαζί με τις Γενοκτονίες των Αρμενίων και των Ασσυρίων (Ασσυρο-χαλδαίων). Το Κοινοβούλιο της Νότιας Αυστραλίας ήταν το πρώτο Κοινοβούλιο που αναγνώρισε τις Γενοκτονίες των Ελλήνων και των Ασσυρίων, το 2009. Ακολούθησε το ψήφισμα του Κοινοβουλίου της Σουηδίας το 2010, που κάλεσε τη σουηδική κυβέρνηση να πιέσει την Τουρκία να αναγνωρίσει τις γενοκτονίες κατά των Αρμενίων, των Ελλήνων και των Ασσυρίων. Το ψήφισμα του Κογκρέσου των ΗΠΑ το 2011, που καλούσε την Τουρκία να προβεί σε επιστροφή των ναών, ήταν μια απτή αναγνώριση της οικειοποίησης από τους Τούρκους (εκτουρκισμός) των περιουσιακών στοιχείων των Αρμενίων, των Ελλήνων και των Ασσυρίων. Ο εκτουρκισμός των περιουσιών ήταν οργανικό στοιχείο των γενοκτονικών πολιτικών των Οθωμανών Νεοτούρκων και των διαδόχων τους κεμαλικών, πολιτικές που εμπεριείχαν και την οικονομική και πολιτισμική διάσταση του εγκλήματος της Γενοκτονίας. Στην Αρμενία, ο Πρόεδρος της Βουλής Χοβίκ Αμπραχαμιάν ζήτησε το 2010 την παγκόσμια αναγνώριση των Γενοκτονιών των Αρμενίων, των Ελλήνων και των Ασσυρίων. Το 2012 ένα μνημείο αφιερωμένο στους Ασσυρίους θύματα του 1915 αποκαλύφθηκε στο Ερεβάν.