Γερνάει η… Γηραιά Ήπειρος: Δυσοίωνες προβλέψεις για την Ευρώπη μέχρι το 2100

Τις τελευταίες δεκαετίες, μεγάλο μέρος της Ευρώπης έχει βιώσει μια δημογραφική κατάρρευση ανησυχητικών διαστάσεων, με την Ελλάδα να ανήκει στις χώρες που σταθερά συρρικνώνονται.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Eurostat, οι Ευρωπαίοι πολίτες αυξήθηκαν από 355 εκατ. το 1960 σε 447 εκατ. το 2022. Ωστόσο, υπήρξαν πολλές χώρες που κατέγραψαν μείωση του πληθυσμού, τάση που φαίνεται πως θα ακολουθήσει σταδιακά ολόκληρη η Ευρώπη ως το 2100.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Eurostat τον Μάρτιο του 2023, ο πληθυσμός της Ευρώπης αναμένεται να μειωθεί κατά 4,5% μέχρι το 2100. Αυτό το ποσοστό ισοδυναμεί με 16 εκατ. άτομα, με τη μείωση να είναι ιδιαίτερα έντονη σε ορισμένες χώρες και συγκεκριμένα στην Εσθονία, την Ελλάδα, την Κροατία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Πορτογαλία, την Σλοβενία, την Σλοβακία και την Φινλανδία.

Επιπλέον, λόγω της αύξησης του αριθμού των ηλικιωμένων, η μείωση του παραγωγικού πληθυσμού σε χώρες της Ευρώπης, (ηλικίες 15-64 ετών) θα είναι ιδιαίτερα σοβαρή σε σχέση με εκείνη του συνολικού πληθυσμού.

Οι εκτιμήσεις της Eurostat δείχνουν ότι η Ε.Ε. θα μπορούσε να δει τον πληθυσμό της να συρρικνώνεται κατά 6% ή κατά 27,3 εκατ. ανθρώπους, μέχρι το 2100.

Άλλωστε, μετά από δύο χρόνια μείωσης λόγω του Covid-19, ο πληθυσμός της ΕΕ άρχισε να ανακάμπτει το 2022 και εκτιμάται ότι έφτασε τα 451 εκατ. άτομα στις αρχές του 2023.

Η εν λόγω ανάπτυξη αποδίδεται εν μέρει και στη μαζική εισροή Ουκρανών προσφύγων που ακολούθησε την εισβολή της Ρωσίας στη χώρα.

Η τελευταία έκθεση της στατιστικής υπηρεσίας της ΕΕ προβλέπει ότι ο πληθυσμός του μπλοκ θα συνεχίσει να αυξάνεται, φτάνοντας τα 453 εκατ. άτομα το 2026, πριν μειωθεί στα 420 εκατ. το 2100.

Τα παραπάνω στοιχεία αποτυπώθηκαν βάσει των προτύπων γονιμότητας, θνησιμότητας και μετανάστευσης της ηπείρου.

Eπιπλέον, έως το 2100 προβλέπεται ότι το ποσοστό των παιδιών, των νέων κάτω των 20 ετών και των ατόμων σε ηλικία εργασίας θα μειωθεί, ενώ τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω θα αυξηθούν.

Μάλιστα, το 2100, τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω θα αντιπροσωπεύουν το 32% του πληθυσμού, σε σύγκριση με το 21% το 2022. Σαν αποτέλεσμα, θα υπάρχουν περισσότερα άτομα ηλικίας άνω των 80 ετών από άτομα κάτω των 20 ετών.

Υπογεννητικότητα – SOS οι επόμενες δεκαετίες
Το μέσο ποσοστό γονιμότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με 1,53 γεννήσεις ανά γυναίκα το 2021, είναι ελαφρώς υψηλότερο σε σχέση με το 2020 που ήταν 1,50. Πίσω στο 2016 όμως ήταν 1,57.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη από τη βάση δεδομένων Pordata, που άντλησε στοιχεία από το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής της Πορτογαλίας, η Πορτογαλία αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα δημογραφικής γήρανσης σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Βάσει της εν λόγω μελέτης, για κάθε 100 παιδιά (ηλικίας έως 14 ετών) αντιστοιχούν 182 ηλικιωμένοι (ηλικίας 65 ετών και άνω).

Ειδικότερα, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες ο αριθμός των ηλικιωμένων στην Πορτογαλία τριπλασιάστηκε, ενώ ο ετήσιος δείκτης γήρανσης του πληθυσμού της χώρας ανήλθε στο 3,6%, αποτελώντας τον υψηλότερο σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης.

Στην Ιταλία το ποσοστό γονιμότητας είναι ένα από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη, καθώς περιορίζεται στο 1,24 ανά γυναίκα. Μάλιστα μέσα στο 2022 καταγράφηκαν μόνο 393.000 γεννήσεις, με μια πτώση της τάξεως του 1,8% από το 2021 και 27% συγκριτικά με 20 χρόνια πριν. Αντίστοιχα, το ποσοστό γονιμότητας στη Σουηδία φθάνει το 1,66 και στην Ελβετία το 1,46.

Ενδεικτικά, μεταξύ 2011 και 2021, χώρες όπως η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Λετονία, η Τσεχία και η Γερμανία είδαν τα ποσοστά γονιμότητάς τους να αυξάνονται μεταξύ 10% και 30%, ενώ άλλες χώρες όπως η Γαλλία, η Ιρλανδία, το Βέλγιο, η Ισπανία και η Ιταλία είδαν μείωση κατά περίπου 10%.

Στο μεταξύ, τα χαμηλότερα ποσοστά που καταγράφηκαν στην ΕΕ ήταν σε Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία και Μάλτα.

Εάν συνεχιστεί αυτό, η θέση της Γαλλίας ως χώρα με το υψηλότερο ποσοστό γονιμότητας στην ΕΕ (1,84 παιδιά ανά γυναίκα το 2021), θα ξεπεραστεί σύντομα από την Τσεχία (1,83) και την Ρουμανία (1,81).

Επιπλέον, στη Γερμανία, ο δείκτης των γεννήσεων παραμένει σταθερά κάτω από το 2 από το 1975 έως σήμερα και από το 1985 έως το 2019 κάτω και από το 1,5. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι ο πληθυσμός της χώρας μειώνεται.

Σύμφωνα με την ομοσπονδιακή στατιστική υπηρεσία, το 2022 ο αριθμός των γεννήσεων μειώθηκε ακόμη περισσότερο και ο αριθμός των θανάτων αυξήθηκε σημαντικά σε σχέση με το 2021.

Ωστόσο, ο πληθυσμός της Γερμανίας αυξήθηκε κατά 1,1 εκατ., φτάνοντας τα 84,3 εκατ. λόγω της μετανάστευσης, στην οποία προστίθεται και ο αριθμός των Ουκρανών προσφύγων.

Ποιες χώρες έχουν τις πιο παραγωγικές ηλικίες;
Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2021, ο πληθυσμός των παραγωγικών ηλικιών (από 15 έως 64 ετών), αντιπροσωπεύει πάνω από το 64% του πληθυσμού στην ΕΕ: Ππάνω από το 10% του πληθυσμού της ΕΕ είναι 15 -24 ετών, πάνω από το 32% είναι ηλικίας 25 -49 ετών και σχεδόν το 21% είναι 50 -64 ετών.

Το 2021, η διάμεση ηλικία του πληθυσμού της ΕΕ ήταν 44,1 έτη, έναντι 41,6 ετών το 2011.

Αυτή η διάμεση ηλικία αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω στα 48,8 έτη το 2100. Αυτό σημαίνει ότι ο μισός πληθυσμός της ΕΕ θα είναι άνω των 48,8 ετών.

Το 2021, η Κύπρος είχε τη χαμηλότερη μέση ηλικία στα 38 έτη και η Ιταλία είχε την υψηλότερη, στα 47,6.