Η αυτοκρατορία της Ανατολής αντεπιτίθεται – Ορόσημο η αναβίωση του δρόμου του μεταξιού

Γράφει η Μαρία Ελένη Σταχτής
Η κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα επηρεάζει το παγκόσμιο εμπόριο και πολύ σύντομα τα αποτελέσματα της θα φανούν στην καθημερινότητα του Ευρωπαίου πολίτη. Ταυτόχρονα όμως αναγκάζει τους εμπλεκόμενους να αναζητήσουν εναλλακτικές διαδρομές και μεθόδους μεταφοράς. Η πρωτοβουλία One Belt, One Road που ανακοινώθηκε από τον Κινέζο Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ το 2013 φαίνεται να παίρνει προφητικό χαρακτήρα. Πρόκειται για ένα φιλόδοξο έργο υποδομής που στοχεύει στη σύνδεση διαφόρων περιφερειών του κόσμου με την Κίνα μέσω θαλάσσιων και εδαφικών δρόμων αναβιώνοντας τον ιστορικο Εμπορικού Δρόμου της Μεταξιου.

Υλοποιημένο κομμάτι αυτού του μεγαλεπίβολου σχεδίου αποτελεί η Trans-Caspian International Transport Route (TITR), γνωστή και ως Middle Corridor, που περνά από την Ευρώπη στην Κίνα, μέσω του Καζακστάν, της περιοχής της Κασπίας Θάλασσας, του Αζερμπαϊτζάν, της Γεωργίας και της Τουρκίας. Η διαδρομή άρχισε να μπαίνει στην παγκόσμια ατζέντα του κλάδου των μεταφορών στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ως μια αποτελεσματική διαδρομή στο πλαίσιο της ιδέας του New Silk Road για τη χερσαία μεταφορά εμπορευμάτων και επιβατών από την Κίνα στις ευρωπαϊκές χώρες και βάζει την Τουρκία στο προσκήνιο της μεταφορικής αλυσίδας από Ανατολή σε Δύση.

Οι εντάσεις της Δύσης με τη Ρωσία και την Κίνα και η επέκταση των κυρώσεων ΕΕ-ΗΠΑ κατά της Ρωσίας και του Ιράν έχουν κάνει τον Middle Corridor ελκυστικό για τις ΗΠΑ και τις δυτικές οικονομίες. Παράλληλα στην ίδια περιοχή Ρωσία και Ιράν έχουν μια μακρά ιστορία συνεργασίας σε μεταφορές και εμπόριο με επίκεντρο την Κασπία Θάλασσα. Η Κασπία Θάλασσα χρησιμεύει ως οδός μεταφοράς αγαθών και κρύβει αποθέματα ενεργειακών πόρων. Οι χώρες της περιοχής, συμπεριλαμβανομένου του Ιράν και της Ρωσίας, έχουν αναπτύξει υποδομές μεταφορών, όπως αγωγούς και ναυτιλιακές διαδρομές.

Σύμφωνα με το Bloomberg, η Ρωσία και το Ιράν εργάζονται σε ένα από κοινού πρόγραμμα υποδομών που θα αυξήσει σημαντικά τους εσωτερικούς εμπορικούς δεσμούς τους. Τα νέα εμπορικά μονοπάτια που σχεδιάζονται θα συνδέουν την ανατολική Ευρώπη με τον Ινδικό Ωκεανό, μια διαδρομή 3.000 χιλιομέτρων που βρίσκεται πέρα από την επιρροή οποιασδήποτε ξένης επέμβασης. Οι δύο χώρες επενδύουν δισεκατομμύρια δολάρια για να πετύχουν την παράδοση φορτίων μέσω ποταμών και σιδηροδρόμων που συνδέονται μέσω της θάλασσας της Κασπίας.

Υπολογιζεται οτι πανω απο 12 εκατομμύρια τόνους φορτίου ετησίως μεταφέρονται μέσω του δικτύου της Κασπίας. Περίπου το ήμισυ από αυτό είναι πετρέλαιο ή προϊόντα πετρελαίου παρακάμπτοντας έτσι τις οικονομικές κυρώσεις της Δύσης στα πετρελαιοειδή . Τα τελευταία χρόνια βέβαια λόγω του Ουκρανικού μετώπου τα φορτία περιλαμβάνουν και Ιρανικούς πυραύλους και άλλα όπλα που κατευθύνονται προς τη Ρωσία. Λόγω των κυρώσεων όπλων που επιβλήθηκαν στη Ρωσία, η Κασπία Θάλασσα είναι μια ασφαλής και βολική διαδρομή για τα ρωσικά φορτηγά πλοία που μεταφέρουν φορτία από το Ιράν.

Το Ιράν σχεδιάζει να συνδέσει την Κασπία Θάλασσα με τον Περσικό Κόλπο μέσω σιδηροδρόμου. Το έργο Rasht-Caspian Railway αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία τους επομενους μήνες και θα αποφέρει σημαντικά οφέλη στο Ιράν. Το σιδηροδρομικό έργο αποτελεί μέρος του Διεθνούς Διαδρόμου Μεταφορών Βορρά-Νότου (INSTC), ο οποίος στοχεύει να συνδέσει τον Ινδικό Ωκεανό και τον Περσικό Κόλπο με την Κασπία Θάλασσα και πέρα, μέσω του Ιράν, του Αζερμπαϊτζάν και της Ρωσίας.
Φαίνεται λοιπόν πως η ”Σύγκρουση των πολιτισμών” όπως την περιγράφει από το 1996 ο Σάμιουελ Χάντιγκτον, έχει μπει πλέον σε καθοριστική φάση αναπροσδιορισμών και νεονοηματοδότησης της ισχύος.