Θαλάσσια περάσματα

της Μαρίας Ελένης Σταχτής

Τα στενά θαλάσσια περάσματα είναι σημαντικά γεωγραφικά σημεία που συνδέουν διάφορες θαλάσσιες διαδρομες με βαρυνουσα γεωστρατηγική και οικονομική σημασία. Η σημασία των περασμάτων αυτων εκτείνεται πέρα από τον τομέα της θαλάσσιας κυκλοφορίας και περιλαμβάνει οικονομικές, ενεργειακές και πολιτικές πτυχές, καθώς επίσης και θέματα ασφαλείας. 

 Σημαντικά παραδείγματα  θαλάσσιων περασμάτων περιλαμβάνουν τον Βοσπορο που συνδέει τη Μαύρη Θάλασσα με τη Μεσόγειο, το Καναλι του Παναμά που ενώνει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό Ωκεανό, και η διώρυγα του Σουέζ που συνδέει τη Μεσόγειο με τη Νότια Αφρική και τον Ινδικό Ωκεανό. 

 Οι εξελίξεις στην περιοχή του Ισραήλ δημιουργούν πίεση στην αυλόπορτα της Διώρυγας του Σουέζ .Οι Χούτι της Υεμένης στοχεύουν πλοία στη νότια Ερυθρά Θάλασσα και στα στενά Μπαμπ αλ-Μάνταμπ με στόχο να στηρίξουν τους Παλαιστίνιους καθώς το Ισραήλ και η Χαμάς διεξάγουν πόλεμο. Το Bab al-Mandab, ή η Πύλη των Δακρύων,όπως ονομάστηκε για την επικίνδυνη ναυσιπλοΐα του, είναι η νότια έξοδος της Ερυθράς Θάλασσας, μεταξύ της Υεμένης στην Αραβική Χερσόνησο και του Τζιμπουτί και της Ερυθραίας στις Αφρικανικές ακτές. Το Bab al-Mandab έχει πλάτος μολις 18 μίλια καθιστώντας δύσκολη την κυκλοφορία των δεξαμενόπλοιων και περιορίζεται σε δύο κανάλια για εισερχόμενα και εξερχόμενα πλοία – το ρεύμα ανόδου χωρίζεται από το ρεύμα καθόδου από το νησί Perim.  

Είναι μια από τις πιο σημαντικές διαδρομές στον κόσμο για τις παγκόσμιες θαλάσσιες αποστολές εμπορευμάτων, ιδιαίτερα αργού πετρελαίου και καυσίμων από τον Κόλπο με προορισμό τη Μεσόγειο μέσω της Διώρυγας του Σουέζ ή του αγωγού SUMED, καθώς και εμπορευμάτων με προορισμό την Ασία, συμπεριλαμβανομένου του ρωσικού πετρελαίου. Σύμφωνα με επισημες πηγες, το 12 % του συνολικού  εμπορίου πετρελαίου δια θαλάσσης το πρώτο εξάμηνο του 2023 καθώς και το 8 %  του εμπορίου LNG διήλθαν μέσω του Bab al-Mandab, του αγωγού SUMED και της διώρυγας του Σουέζ.  

Την ίδια στιγμη στην αλλη πλευρα του πλανητη, η Αρχή της Διώρυγας του Παναμά ανακοινώνει μειώσεις στις διελεύσεις σκαφών σε μια προσπάθεια εξοικονόμησης νερού, καθώς η ξηρασία που επιδεινώνεται από ένα σοβαρό καιρικό σύστημα Ελ Νίνιο συνεχίζει να επηρεάζει αρνητικά τα επίπεδα των υδάτων στις δεξαμενες του βασικού παγκόσμιου εμπορικού Καναλιού. Αξίζει να τονιστεί οτι μια τεχνητή λίμνη, η λίμνη Gatun, δημιουργήθηκε κατά την κατασκευή του καναλιού, και χρησιμεύει ως ο κύριος πάροχος νερού για τη λειτουργία των δεξαμενών στις οποιες εισέρχονται τα καραβια και ανυψώνονται με την βοήθεια του υδάτινου όγκου.  

Σύμφωνα με τις αρχές της Διώρυγας του Παναμά, λόγω των συνθηκών ξηρασίας  απαιτείται να μειωθεί ο αριθμός των ημερήσιων διελεύσεων  στα 18 πλοία την ημέρα τον Φεβρουάριο. Αυτό αντιπροσωπεύει μεταξύ 40%-50% της πλήρους χωρητικότητας της Διώρυγας. Υπό κανονικές συνθήκες, καθημερινά διέσχιζαν το κανάλι 34-36 σκάφη. Η ξηρασία και οι μειώσεις των πλοίων έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη ροή του εμπορίου όπως γίνεται αντιληπτό και μένουν να φανούν στο μέλλον οι επιπτώσεις.